Bp. Jan (+1469)

(zm. 1468/1469), biskup tytularny natureński, sufragan włocławski

O działalności Jana przed wyniesieniem na biskupstwo brak wiadomości, natomiast bezsporny jest fakt jego przynależenia do Zakonu Braci Mniejszych, czyli franciszkanów (nadto w akcie prowizji papieskiej określony został mianem bakalarza teologii). Na tytularną stolicę natureńską, wakującą po śmierci sufragana gnieźnieńskiego Erazma Willicha, powołany został przez papieża Eugeniusza IV w dn. 30 XI 1434 r. Rzekomo już uprzednio, 19 XI tr., uzyskać miał indult na sprawowanie funkcji pontyfikalnych w diecezjach gnieźnieńskiej i poznańskiej (a więc na objęcie stanowiska sufragana naraz w dwóch diecezjach, gdyż raczej nie alternatywnie).

O działalności Jana natureńskiego w diecezji poznańskiej (czynny był tam w tym czasie inny tego imienia biskup franciszkański Jan Erler, tytulariusz Gardaru) nie posiadamy prawie żadnych informacji (poza jednym wyjątkiem), natomiast w ciągu trzech dziesięcioleci dobrze poświadczona jest jego posługa w archidiecezji gnieźnieńskiej, gdzie-wedle rozpoznanego materiału źródłowego po raz pierwszy poświadczony został 19 VII 1436 r. w Trzemesznie (wystąpił tam jako świadek w wystawionym wówczas dla miejscowych kanoników regularnych przywileju metropolity Wojciecha Jastrzębca). Z kolei 3 IX 1437 r. Jan wziął udział w archikatedrze w Gnieźnie w konsekracji nowego arcybiskupa, Wincentego Kota z Dębna, gdy znów w maju 1441 r. uczestniczył w synodzie prowincjalnym w Łęczycy, co poświadczają wystawione tam przywileje odpustowe. W 1443 r. tytulariusz natureński jedyny raz w znanych źródłach występuje jako sufragan poznański (mianowicie w dn. 6 VI tr. w Warszawie lohannes, episcopus Naturiensis et suffraganeus domini Andreae, episcopi Poznaniensis, udzielił odpustu tamtejszemu szpitalowi Ducha Świętego).

W 1444 r. (20 IX) Jan poświadczony jest w Gdańsku, a więc już na terenie diecezji włocławskiej, gdzie wystawił przywilej odpustowy dla miejscowego kościoła świętych Piotra i Pawła, tytułując się sufraganem ordynariusza włocławskiego Władysława z Oporowa (episcopus Naturiensis nec non reverendi [...] domini Vladislai, Dei gratia episcopi Vladislaviensis, suffraganeus). Nie dowodzi to bynajmniej. że w tym okresie ustąpił z gnieźnieńskiej sufraganii (żaden zresztą inny biskup pomocniczy nie jest tam wówczas wzmiankowany), lecz najprawdopodobniej wymienione funkcje łączył.

W 1447 r. (22 X) Jan obecny był tym razem we Wrocławiu w charakterze delegata metropolity Gniezna dla odebrania przysięgi od nowego ordynariusza wrocławskiego, Piotra Nowaka, i udzielenia mu święceń biskupich, co w owym właśnie dniu nastąpiło.

Nie znajdujemy tego sufragana w gronie uczestników synodu archidiecezjalnego, jaki odbył się 12-14 IV 1456 r. pod przewodnictwem prymasa Jana ze Sprowy (Sprowskiego), być może więc przebywał wówczas gdzie indziej. Pięć lat później, 31 V 1461 r., Jan był współkonsekratorem w kaplicy na zamku w małopolskim Pińczowie elekta na biskupstwo krakowskie, Jakuba z Sienna (Sienieńskiego), późniejszego (w l. 1464-1473) biskupa włocławskiego. Ponieważ akt ten odbył się wbrew woli króla Kazimierza IV Jagiellończyka, główny konsekrator, biskup tytularny laodycejski Jerzy, sufragan z Krakowa, został skazany na banicję i musiał opuścić diecezję swej dotychczasowej posługi. O niczym podobnym nie słychać w odniesieniu do Jana natureńskiego przeciwnie, 20 II 1462 r. poświadczony jest on w aktach konsystorza gnieźnieńskiego jako urzędujący aktualnie miejscowy biskup pomocniczy. Również w aktach kapitulnych z lat 1462 i 1464 wspominany jest tytulariusz natureński w różnych sprawach dotyczących jego uposażenia, natomiast V 1467 r. w Piotrkowie, podczas odbywającego się tamże zjazdu generalnego, sufragan gnieźnieński Jan wystąpił (razem z m.in. metropolitą Janem z Gruszczyc i ordynariuszem włocławskim Jakubem z Sienna) jako współwystawca przywileju odpustowego dla kaplicy św. Walentego i św. Andrzeja w cysterskiej Obrze, przy czym jest to ostatni znany ślad działalności tego biskupa.

W dn. 21 VI 1469 r. prowizję na tytularną stolicę natureńską otrzymał kolejny duchowny powołany na gnieźnieńską sufraganię, franciszkanin Antoni, stąd słusznie domyśla się P. Czaplewski, że śmierć Jana musiała nastąpić nie później jak na przełomie lat 1468 i 1469. Miejsce jego spoczynku nie jest znane, zapewne jednak pochowany został we franciszkańskim kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie.