Ks. Franciszek Synakiewicz

SYNAKIEWICZ (SZYNAKIEWICZ) FRANCISZEK HILARY w zakonie FELIKS

(1737-1812), reformat, kaznodzieja katedralny i gwardian klasztoru we Włocławku, pisarz i polemista.

Urodził się 12 X 1737 r. (data chrztu) w Nowym Mieście Lubawskim, w zamożnej i wpływowej rodzinie mieszczańskiej Wojciecha i Katarzyny. Zapewne na miejscu odebrał podstawowe i przynajmniej część wykształcenia średniego. Dnia 31 VIII 1754 r. wstąpił w Wejherowie do Zakonu Braci Mniej szych Reformatów w prowincji pruskiej pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, a 31 VIII 1755 r. złożył śluby zakonne. Następnie w klasztorach swej prowincji odbył studia filozoficzno-teologiczne i przyjął święcenia kapłańskie 22 III 1760 r. w Chełmży Na początku 1765 r. przybył z Płocka do Włocławka i wygłosił kazanie na rozpoczęcie 40-godzinnego nabożeństwa odprawianego w kościele klasztornym w trzy ostatnie dni karnawału. W pobliskim Kruszynie wygłosił cykl kazań pasyjnych. W latach 1766- 1768 wykładał teologię dogmatyczną w Łąkach Bratiańskich k. Nowego Miasta Lubawskiego. Potem uczył filozofii w studium zakonnym w Węgrowie (1768-1769) i w Toruniu-Podgórzu (1769-1770). Dwukrotnie (1778-1779, 1789-1790) był prefektem studiów teologicznych we Włocławku. Jednocześnie pełnił urząd kaznodziei tutejszej katedry. Kazania wygłoszone w latach 1778-1779 ukazały się drukiem: Kazania na niedziele całego roku (Warszawa 1785, t.1-3) i Kazania na święta uroczyste (Warszawa 1785, Il wyd. tamże 1793). Kazania odznaczają się przejrzystym układem, a prawdy wiary objaśniają żywym językiem; zwalczają bezbożność, nie odnoszą się do spraw politycznych i społecznych. Synakiewicz był też gwardianem klasztoru włocławskiego (1780- 1781). W tym czasie uporządkował podziemia kościoła, a uroczystość pochowania we wspólnej mogile kości zmarłych w dniach 19-20 II 1781 r. zorganizował z bogatą scenografią okolicznościową Uczestniczyli w niej przedstawiciele rodzin zmarłych, członkowie kapituły katedralnej i seminarium oraz bernardyni i reformaci z Torunia. Wchodził w skład zarządu prowincji jako definitor (1783-1786) oraz kustosz, czyli zastępca prowincjała (1789-1792). Mieszkając wówczas we Włocławku, pracował w komisji, której zadaniem była ostateczna redakcja kodeksu ustawodawstwa partykularnego prowincji, zwanego statutami prowincji; wydano je drukiem w 1791 r.

W latach 1784-1786 F. Synakiewicz był prefektem studiów filozoficznych w Węgrowie, gdzie witał mowami króla Stanisława Augusta Poniatowskiego udającego się na sejm do Grodna dnia 27 VIII 1784 r., a 1 XII tr. stamtąd wracającego. W kronice klasztornej dokładnie opisał te wizyty, a mowy współcześnie opublikowano. Prawdopodobnie poznanemu przy tej okazji biskupowi Adamowi Naruszewiczowi zawdzięczał tytuł teologa królewskiego, którym od 1786 r. podpisywał wszystkie swe publikacje. Do wartościowych wśród nich należą: Oktawa świętego Franciszka czyli odpis na świętokradzką satyrę przeciwko temu świętemu rzuconą w roku 1784 (Warszawa 1785), Nowenna czyli nabożeństwo dziewięciowtorkowe na honor św. Antoniego z Padwy (Warszawa 1786) oraz przekład Uwagi zbawienne kaznodziejom, nauczycielom ducha i każdemu do doskonałości chrześcijańskiej dążącemu pożyteczne (Warszawa 1786). Opublikowano też kilka jego kazań pogrzebowych. Sporą część utworów poświęcił uczczeniu, najczęściej wierszem, króla Stanisława Augusta, abp. Michała Poniatowskiego, A. Naruszewicza oraz innych dobrodziejów zakonu. Urząd gwardiana F. Synakiewicz pełnił również w Toruniu-Podgórzu (1779-1780), Brodnicy (1782-1783), Pułtusku (1785-1786) i w Gdańsku-Stolcembergu (1786-1789), gdzie równocześnie był proboszczem parafii prowadzonej przez reformatów. Tutaj 24 IX 1786 r. wygłosił kazanie na nabożeństwie z okazji pogrzebu króla pruskiego Fryderyka II, nie pozbawione służalczych odniesień do zmarłego i jego następcy. To kazanie wraz z mową w języku niemieckim wydano drukiem (Gdańsk 1786).

Po 1792 r. F. Synakiewicz opuścił zakon, przechodząc do kleru diecezji kujawsko-pomorskiej, w której pracował w duszpasterstwie parafialnym. Od 1797 r. był proboszczem w Niewieścinie, następ nie w Bysławiu i Cekcynie (1798-1809), w latach 1809-1810 tylko w Bysławiu. Równocześnie pełnił obowiązki notariusza konsystorza w Świeciu, a potem w Gdańsku i wicedziekana świeckiego. Dnia 3 VIII 1810 r. został proboszczem w Starej Kiszewie, gdzie też zmarł w 1812 r. po 13 września (data ostatniego zapisu w księdze metrykalnej).