Ks. Marek Korona

KORONA (CORONA) MAREK

(ok. 1590-1651) franciszkanin, filozof, teolog, kaznodzieja, pisarz polemiczny.

Urodził się we Włocławku ok. 1590 r., prawdopodobnie w rodzinie chłopskiej. Nauki początkowe pobierał zapewne w miejscowej szkole parafialnej przy kościele św. Jana. Około 1607 r. wstąpił do zakonu franciszkanów konwentualnych. W tym też czasie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Krakowie. Kontynuował je w latach 1614-1618 w zakonnym Kolegium św. Bonawentury w Rzymie. Przebywał także w Mediolanie. Po uzyskaniu doktoratu z teologii powrócił do kraju. W 1618 r. został regensem studium zakonnego w Krakowie. Po przeniesieniu do Wilna w 1620 r., także tam, jako wikariusz pełnił obowiązki kierownika miejscowego studium zakonnego. W 1621 r. został definitorem polskiej prowincji franciszkańskiej. Wiosną 1623 r. wraz z prowincjałem Emilianem Cibo, jako kustosz kustoszów, udał się do Rzymu na kapitułę generalną swego zgromadzenia zakonnego. Wkrótce po powrocie został komisarzem konwentu krakowskiego, zaś po podziale franciszkańskiej prowincji zakonnej w Polsce w 1625 r. przeniósł się na stałe do prowincji rusko-litewskiej. Pełnił kolejno obowiązki regensa studiów oraz gwardiana konwentów we Lwowie i w Wilnie. W 1629 r. kandydował na prowincjała, został nim jednak dopiero 25 X 1636 r. na kapitule generalnej w Pińsku. Godność tę sprawował do jesieni 1639 r. Po zakończeniu swej kadencji został gwardianem zakonu w Korcu na Wołyniu.

Marek Korona, uważany w historii zakonu za czołową postać polskich franciszkanów XVII w., odegrał ważną rolę w rozwoju rusko-litewskiej prowincji franciszkanów konwentualnych. Już od 1620 r. prowadził intensywną pracę duszpasterską, później jako prowincjał nowe klasztory i opisał ich historię. Wydany w Wilnie w 1637 r. opis konwentów litewskich i ruskich, pt. Speculum provinciae Russiae et Magni Ducatus Lituanie Ordinis S. Francisci FMC, stanowi cenne źródło do poznania dziejów zakonu. Jako kaznodzieja zasłynął zwłaszcza kazaniami pożegnalnymi wygłoszonymi (i drukowanymi) na pogrzebach dobrodziejów zakonu: Jerzego Szemeta - chorążego żmudzkiego (Wilno 1622); Reginy Wołłowiczówny Kurczowej - starościny upickiej (b.m. 1631); Pawła Sapiehy podkanclerza - Wielkiego Księstwa Litewskiego (b.m. 1637); i Tomasza Zamoyskiego - kanclerza wielkiego koronnego (Zamość 1638).

Szerszą sławę przyniosły mu w swoim czasie dwa pisma polemiczne z zakresu teologii, pierwsze napisane po łac.: Assertiones dogmaticae adwersus huius temporis catholicae fidei arianos et quoscumque haereticos (Kraków 1620) i polskie. Rozmowa teologa katolickiego z rabinem żydowskim przy arianinie nie prawym chrześcijaninie (Lwów 1645). Obie rozprawy polemizujące głównie z arianami i żydami, wyróżniają się na tle epoki umiarem i rzeczowością, a autor opowiada się za argumentacją rozumową, przeciwko gwałtom i rozwiązaniom siłowym.

Napisał także podręcznik zawierający wykład logiki dla studentów, stanowiący wstęp i wprowadzenie do filozofii pt. Directorium albo raczej wprowadzenie do pojęcia terminów elementów logicznych i filozoficznych, z których przechodzimy do formowania syllogismów i wszelkich demonstracji (Lwów 1639). Praca ta dedykowana Jakubowi i Janowi Sobieskim, spotkała się z dużym uznaniem, szybko też doczekała się wznowień (Lwów 1640, Kraków 1644). Dzieło napisane częściowo po łacinie, częściowo po polsku, ma spore znaczenie historyczne, gdyż jest jedną z pierwszych prób spolszczenia łac. terminologii logicznej i filozoficznej.

Pozostałe prace teologiczne (i poetyckie) Marka Korony, znamy tylko na podstawie ich tytułów (zachowanych w bibliografiach i katalogach), nie udało się ich do chwili obecnej odszukać. Ostatnim jego znanym dziełem jest panegiryk okolicznościowy wygłoszony podczas zaślubin Samuela Koreckiego z Marianną Wiślicką, wydany drukiem we Lwowie w 1645 r. pt. Witanie oraz i powinszowanie stanu małżeńskiego. Marek Korona zmarł w Korcu (Ukraina) 16 VII 1651 r.